Het interieur van de Lambertuskerk
Orgel
Het nieuwe orgel is in 1979 gebouwd door Kerkorgelbouw Pels & van Leeuwen in den Bosch. Deze firma heeft het orgel ook geplaatst in de Lambertus, tijdens de laatste restauratie (2008). Dit orgel heeft eerst in een kerk in Koudekerke (Z) gestaan.
Dispositie
Het orgel omvat twee manualen en een pedaal. Bij de aanduiding van de registers wordt de lengte van de grootste pijp van het register gegeven, uitgedrukt invoeten en aangeduid met <‘>. Een voet is circa 30 cm, dus een Prestant 8’ heeft een lengte van ongeveer 2,40 m. Hier heb je te maken met pijpen die van boven open zijn. Als je de pijpen van boven afdekt, wordt de toon gemaakt met de halve pijplengte. Dus dan heeft een Prestant 8’ niet een (effectieve) lengte van 2,40 m, maar van 1,20 m.
Niet alle registers bestaan uit metalen pijpen. Er zijn ook houten pijpen, al hebben die een vierkante doorsnede. Hout heeft vaak een zachtere (warmere) klank. Het is de mix van de registers die het geluid van een orgel zo uniek maken.
Manuaal I telt 7 registers en manuaal II heeft er 5, zie de beschrijving hieronder:
* De aanduiding ‘sterk’ heeft betrekking op een vulstem. Bij elke toets worden 2 of meer pijpen van verschillende hoogte gehoord. Het effect is een ‘voller’ geluid.
| Manuaal I, C-g''', 56 tonen | Manuaal II, C-g''', 56 tonen |
| Prestant 8' | Holpijp 8' |
| Roerfluit 8' | Roerfluit 4' |
| Octaaf 4' | Quintfluit 2 2/3' |
| Quint 2 2/3' | Prestant 2' |
| Octaaf 2' | Schalmey 8' |
| Sesquialter (2 sterk)* | |
| Mixtuur (4 sterk)* |
Tremulant, werkend op beide manualen. Het effect neigt naar de menselijke stem met vibraties. Soms kan dat mooi klinken, maar de organist gaat er spaarzaam mee om.
Koppels zijn een soort doorverbindingen van registers. Het effect van de gekoppelde registers is een voller geluid met meer nuances. Dit wordt vaak gebruikt bij het begeleiden van de gemeentezang tijdens kerkdiensten.
| Pedaal, C-f', 30 tonen | Koppels |
| Subbas 16' | Man I + Man II |
| Pedaal + Man I | |
| Pedaal + Man II |
Beschrijving door Pieter Spits en Willem Visscher
Vleugel
In de kerk staat een prachtige kleine, 174 cm. Schimmel-vleugel van 1977.
Preekstoel
Deze is niet gewijzigd of verplaatst bij de restauratie. Wel zijn er bijzondere, glazen treden gekomen i.p.v. het wrakke houten trapje.
Zie ook: De preekstoel in de Hervormde kerk te Vught, uit Hervormd Vught, 3e jaargang nr. 2, 5 febr. 1982
Liturgische elementen
1735 Vught krijgt 17e- en 18e-eeuws liturgisch zilver en een statenbijbel (van 1696) van de opgeheven predikantsplaats van het Fort Isabella.
 |
|
|
avondmaalszilver
|
|
 |
 |
| inscriptie aan onderkant avondmaalsbord | |
November 2010 zijn nieuwe antependia in gebruik genomen die door Carien van Hedel uit Den Dungen vervaardigd zijn.
Gedachtenisbord
Hierop worden de namen geschreven van de overleden leden van de Lambertusgemeente. Direct onder het bord kunnen kaarsen worden geplaatst.
Hebreeuwse teksten op het bord
Aan de bovenrand in grote letters:
Zachor sjemot
Gedenk de namen
Onder, in grote letters:
Barchi nafsji et Adonai
Zegen mijn ziel de Eeuwige
(de aanhef van Ps.103)
Op het rechterpaneel aan de buitenrand staat ps.103 vers 1:
Barchi nafsji et Adonai, we kol-karavaj et-sjem kodsjo
Zegen mijn ziel de Eeuwige en al wat in mij is Zijn heilige naam
Op het linkerpaneel aan de buitenrand staat ps.103 vers 2:
Barchi nafsji et Adonai, we al-tisjchechi kol-gemoelav
Zegen mijn ziel de Eeuwige en vergeet niet al zijn weldaden
De zegenende handen zijn die van de priester Aaron, met zijn beroemde zegen uit Numeri 6:22-27:
(vertaling: Naardense Bijbel )
(Dan spreekt de Ene tot Mozes en zegt: spreek tot Aäron en tot zijn zonen en zeg: zó zult ge de zonen Israëls zegenen; door tot hen te zeggen:)
de Ene zal je zegenen
en je bewaken!
de Ene laat zijn aanschijn tot je oplichten
en is je genadig!
de Ene heft zijn aanschijn tot je op
en legt op jou vrede!
Leggen zullen ze mijn naam
op de zonen Israëls;
ík zal hen zegenen!
De zegen gaat uit naar de namen aan de binnenkant van het bord.
Wapenschild van Van Beresteijn
Eind 2014 legt Michel van de Laar de laatste hand aan de restauratie van het Wapenbord van de familie Van Beresteijn. (Fotografie Niels den Haan)
Maart 2015: bezoek van jonkheer Mr.H. P. van Beresteijn aan het gerestaureerde wapenbord
Oorspronkelijk was het zwart, het historisch waardevolle Wapenbord van het geslacht Van Beresteijn dat in de Lambertuskerk hangt. Zwart met gekleurde wapens omdat het eerst een rouwbord was bij het graf van Christiaan Paulus van Beresteijn (1705-1758).
Bij de restauratie van de Lambertuskerk in 1956-1957 werd in het Noordkoor van de kerk een grafkelder aangetroffen waarin sinds 1691 vele leden van het geslacht van Beresteijn zijn begraven, ook C.P. van Beresteijn, voor wie het rouwbord was bestemd.
Maar waarom werd het een wapenbord?
Dat had alles te maken met de persoon C.P. van Beresteijn. Christiaan Paulus was Heer van Maurick maar niet echt een eerbaar heer; hij nam het niet zo nauw met de echtelijke trouw, met mijn en dijn en had losse handjes. Tot zijn dood heeft hij vanwege zijn levenswandel talloze processen moeten voeren en ooit een enorm bedrag betaald om zich vrij te kopen van verdere vervolging.
Een kleinzoon van C.P. van Beresteijn werd burgemeester van Vught; hij was een goed burgervader en schonk o.a. twee klokken aan de Lambertuskerk.
De familie Van Beresteijn had beroemde voorouders waaronder de rechtsgeleerde Hugo de Groot en de zeeheld Maarten Tromp. Ter verhoging van de status van de familie werd het rouwbord voorzien van zoveel mogelijk kwartierwapens van vaders- en moederskant. In het centrum bevindt zich het familiewapen: een zwarte beer (mannelijk varken) op goud met een gouden kroon erboven. In 1795 werd wapenbord ter meerdere glorie van het geslacht Van Beresteijn van de Lambertuskerk overgebracht naar het kasteel Maurick en om het beter te laten passen in het interieur werd het wit gemarmerd geschilderd.
Via het Rijksmuseum terug in de Lambertuskerk
Nadat het kasteel in andere handen was terechtgekomen kwam het bord via omzwervingen in de eregalerij van het Rijksmuseum in Amsterdam te hangen; hoe, dat is niet helemaal meer te achterhalen. In 1939 werden de kunstobjecten in het Rijks, waaronder de Nachtwacht, in verband met de naderende oorlogsdreiging elders ondergebracht. Maar niet het bord, het bleef helemaal alleen in die eregalerij achter. In mei 1948 verzocht de Kerkvoogdij van de Hervormde Gemeente te Vught, met instemming van de familie Van Beresteijn, het wapenbord weer daar te hangen waar het hoort, in de Lambertuskerk, en zo gebeurde.
In 2014 heeft het wapenbord een grondige restauratie ondergaan, uitgevoerd door restaurateur Michel van de Laar. De vraag daarbij was: gaan we terug naar de oorspronkelijke staat van voor 1795, het zwarte rouwbord, of houden we het in de huidige staat. Voor dit laatste is gekozen. De kosten werden bijeengebracht door de laatste mannelijke telg van het geslacht Van Beresteijn, jonkheer mr. H.P. van Beresteijn, de gemeente Vught, het Prins Bernhard Cultuurfonds en de Protestantse Gemeente.
Het bord was beschadigd en zat onder een laag hardnekkig vuil maar is weer in volle luister hersteld, het hangt weer glorieus aan de muur in de Lambertuskerk. Op 11 december 2014 werd het door burgemeester Van de Mortel van Vught tijdens een minisymposium onthuld.
22 december 2014
Ella Scherpenisse, ouderling/kerkrentmeester
Gegevens ontleend aan het onderzoek uitgevoerd door kunsthistoricus Tim Graas
