Grafzerken in de Hervormde Kerk te Vught, 1958-2007
(bij de restauratie van 2007-08 zijn de grafzerken verlegd)
Uit de 15e, 16e en 17e eeuw zijn elf grafzerken en twee fragmenten van zerken bewaard gebleven die alle in 1956-‘57 in de viering[1] zijn gelegd. De nummering begint bij het Noordkoor onder het wapenbord. In de wapenkunde geldt dat de plaats die men links ziet, heraldisch rechts staat en omgekeerd.
1. Jacobus van Zittaert (Sittard); 234 x 116 cm. Commandeur van de Vughtse Commanderij van de Duitse Orde, c.q. pastoor van de St. Lambertusparochie; overleed in 1555 op ruim honderdjarige leeftijd in Maastricht. Vroeg-renaissance zerk met in het Latijn gesteld, deels afgekort gothisch randschrift. Vertaling: Onder deze steen rust de eerbiedwaardige heer Jacobus van Zittaert, pastoor (investitus) van deze kerk, die de laatste dag van dit leven beëindigde in het jaar XVc.. (15honderd..; het sterfjaar is niet ingevuld). De commandeur ligt in een rijkversierde nis op een kussen, gekleed in een mantel van de Duitse Orde ridders. Op de borst een groot smal kruis en een uitsparing voor een miskelk. Boven: twee engelen die wapens vasthouden, rechts het rechte kruis van de Duitse Orde, links het dubbelslangenkopkruis (Sittard) beladen met een hartschild, waarop een klaverblad. In de hoeken: cirkels met de symbolen van de evangelisten (engel, leeuw, stier en arend).
2. Andries van Kessel en zijn vrouw Katrina de Bruyn; 200 x 86 cm. Wapen: vijf ruiten 1-3-1, aanstotend en aaneengesloten gerangschikt. Helmteken: 3 struisveren. Tekst: Begrafenis van Andries Kessel sterft... (sterfdatum niet ingevuld; aangenomen wordt 1663) ende joffrou Katrina de Bruyn syn huysvrou sterft den 25 Mey 1672. Volgens de kerkrekening werd zij op 29 mei begraven in het hoogkoor na extra luiden van de klokken. Kosten: negen guldens (een dure begrafenis, toen).
3. Kinderen Cleymans; 108 x 73 cm. Wapen: geschulpt schuinkruis, vergezeld boven van een achtpuntige ster; helm met rond de hals een penning aan koord of ketting. Helmteken: uitkomende krijgsman met zwaard en schild. Tekst: Hier liggen begraeven Peeter, Elisabeth ende Franciscus Cleymans, kynderen van Gysbrecht Cleymans, controleur-generaal van Sijne Majesteyts (Mts) Licenten ten Platten Lande van Brabant, die storfven anno 1641
4. Jacop van Gheel; 123 x 93 cm. Commandeur van de Vughtse Commanderij van de Duitse Orde, c.q. pastoor van de St. Lambertusparochie. Liet in 1814 alle pilaren maken, zoals indertijd op een blauwe steen stond gehouwen. Gotisch randschrift: Hier leet begraeven de Heer Jacop van Gheel die te sinen XVIII Jaren wert ontfangen in (o)rden .. den .. XXVI dach Junii die sterf anno .. daghen in Septemb ... Jacop van Gheel trad vermoedelijk op zijn 18e jaar toe tot de Duitse Orde. Op het middenvak moet een metalen plaat gelegen hebben.
5. Anneken en Mayken; resp. 72 x 42 en 50 x 31,5 cm. Twee haaks op elkaar gelegde fragmenten die waarschijnlijk niets met elkaar te maken hebben. Tekst: Hier leet begraeven Anneken de Vos (de Bie?) huysvrou van Herman de Vos (de Bie?) sterf Ao 1626 den 14 april ende Mayken Jan syn huysvrou sterf .. (sterfdatum niet ingevuld)
6. Familie van der Weteringe; 102 x 68 cm. Tekst: Hier leet begr(a)ven Jenneke Bartholomeuse van der Weteringe sterft den 8 Juni Ao 1643, Bartholomeus Simons van der Wetering (sterfdatum niet ingevuld; mogelijk 1677), Willemken Bartholomeuse sin huisvrouwe sterf den 24 Mey 1671 ende Simon Bartholomeus van der Weteringe, sinnen (s)oonne sterft den 29 October Ao 1650
7. Servaes Groessels; 175 x 88 cm. Tekst: Begraeffenis van Eerw. Heer ende Mr Servaes Groessels, Duyts Ordens Priester ende oudt Pastoor deser kercke. Sterft den 4 December 1671. Deze priester liet zich in de intussen protestantse kerk begraven, maar een miskelk ontbreekt op zijn zerk.
8. Henricus de Vassinhac; 174 x 80 cm
Streed aan de Staatse zijde en overleed een dag voor de overgave van Den Bosch aan Prins Fredrik Hendrik. Wapen: Rechts geschuind schild. Helm en rijk dekkleed. Helmteken weggeklapt. Vertaling latijns randschrift: Hier ligt de edele heer, de heer Henricus de Vassinhac, die, gewond tijdens het beleg van ’s-Bosch, is gestorven op 13 september in zijn 29ste jaar en in het jaar van het door Christus herstelde heil 1629. Vertaling grafdicht: Deze geboren en getogen telg de Vassinhac, in zijn geslacht uitblinkend in de vaardigheden van zowel oorlog als vrede, is niet meer. Hij is gevallen onder de verheven veldheer Fredrik, toen de overgave van ’s-Bosch reeds op handen was. Hij, nog vol hoge verwachtingen, de bloem der jeugd, is gesneuveld, ter aarde geworpen door het geweld van een kletterende regen van hagel. Vader, houdt uw tranen in: door zulk vocht worden schone wonden die een schone dood veroorzaakt hebben, niet bevochtigd.
9. Johan van der Stegen, zijn vrouw Ida Bueckentop en hun zoon Nicolaas; 143 x 86 cm, sterk aangetaste zerk, daarom rechtop geplaatst. Wapens: rechts het manswapen met klimmende leeuw, links het ruitvormige vrouwewapen, een boom (beuk?), vergezeld rechts en links van een vertikaal geplaatste vis. Helm, om de hals een penning aan koord of ketting. Helmteken: een klimmende leeuw. Hoekversieringen bovenste gedeelte: geklepelde klok, zandloper en doodshoofd. Gereconstrueerde tekst: Begraeffenis van Johan van der Stegen, in syn leven Stadthouder en President van Vucht, die storf ... 1629 ende Ida Bueckentop syn huysvrou die storf den ... 4 ... ende Heer Niclaas ... carmele ... als ... die storf den 15 November ... 4 ... Hun zoon Nicolaas was ongeschoeid Carmeliet. Als sterfjaar wordt 1599 aangenomen, een jaartal waar echter geen 4 in voorkomt...
OCD: Orde Carmelitarum Discalceatorum
10. Jan Wouter; 88 x 43 cm. Zwaar beschadigde zerk uit de 16e eeuw. Gotisch randschrift: Hier leet begraeven Jan Wouter (S?)perne ... sterf Ao XVc ende (15honderd. Rest niet ingevuld of verdwenen).
11. Matthias van der Papendonck; 90 x 49 cm, de oudste zerk in deze kerk. Matthias was assistent van pastoor Jacop van Gheel (zie zerk nr. 4). Gotisch randschrift: (Hier leet begraeven Matthi)as van der Papendonck die sterft int jaar MCCCC ende LXXXVII den XXIII dach in April (23-04-1487). Middenvak: miskelk en een aan een haak opgehangen wapen met twee molenijzers. Eerste kwartier: een gedwarsbalkt schild.
12. Jacobus en Bartholomeus Wijtfliedt; 205 x 116 cm. Gevierendeeld wapen: I. Rechts geschuind en klimmende leeuw; II. Drie rood-op-zilveren hanen; III. Zesbladige roos op goud; IV. Drie molenijzers (blauw). Helm: om de hals een penning aan koord of ketting. Helmteken: een vlucht (d.w.z. twee arendsvleugels). Latijnse tekst: ... (handschrift niet geheel leesbaar) ...bilium at generosum dominorum Jacobiac Bartholomei Wijtfliedt portois et filii, quorum patmus obiit 1A 7 bris 1618, alter 31 may 1667. Vertaling latijnse tekst: aande de Allerhoogste God. Begrafenis van de zeer aanzienlijke heren Jacobus en Bartholomeus Wijtfliedt, vader en zoon, van wie de eerste is overleden op 1 september 1618, de andere op 31 mei 1667.
Voornaamste bronnen en publicisten:
Archieven Duitse Orde te Vught, archief Hervormde Gemeente te Vught
Publicisten: F. De Bakker, H. Das, H. Donkers (met hulp van F. Smulders), M. Scholten van Aschat
Hulp bij hernieuwde ontcijfering van de zerken nrs. 1, 4 en 10 van Drs. T. Kappelhof
[1] Viering: de kruising van dwarsbeuken, schip en (hoofd)koor; in de Lambertuskerk het kerkgedeelte onder het bordes van het orgel
bron: Hanneke Das-Horsmeier, mei 1982
Meer informatie over de grafzerken in de Lambertuskerk is te vinden in het artikel 'De Twaalf Grafzerken' door Hanneke Das-Horsmeier. Klik hier om dit artikel te downloaden.
